Özet:
Bu tezin amacı, dünyada 1850'li yıllardan sonra başlayan ve Türkiye'de, özellikle İstanbul'da birkaç yıl önce başlayan yüksek yapı üretimini anlayabilmek amacıyla yüksek yapıların tanımı, yüksek binalar üzerinde dominant yüklerin belirlenmesi, kısa ve öz olarak yüksek yapı tasarım sürecinde etkili olan her türlü faktörü incelemek, yüksek yapı taşıyıcı sistemlerinin tasarımında etkili olan faktörleri belirlemektir ve mimari açıdan yüksek yapı taşıyıcı sistemleri hakkında bilgi sağlamaktır. Yüksek yapılar bulundukları bölgeye ekonomik, sosyal, kültürel, teknolojik, şehirsel avantajlar ya da dezavantajlar sağlar. Altyapısı kuvvetli, çevreye ve şehirsel yapıya uygun yüksek yapılar, yapının gereksinimleri karşılanarak uygulanırsa, bölgeye bir çok yarar sağlar. Bunun tersi sorunlara sebep olur. Yüksek yapı tasarımı coğrafik etkilere duyarlıdır. Coğrafik etkiler rüzgar ve deprem yükleri olarak ele alınabilir. Bu yükler yüksek yapının geometrisini, boyutlarını, fonksiyonunu ve yapının taşıyıcı sistemini etkiler. Yüksek yapının taşıyıcı sisteminin verimli, ekonomik ve optimum bir düzeyde tasarlanması gerekir. Bu çalışmada, gerekli verilerin elde edilebilmesi için, kaynaklardan ve Illinois Institute of Technology, Şikago'da yapılan gözlem ve çalışmalardan yararlanılmıştır. Bu çalışmada yüksek yapının tanımı belirlenmiş, yüksek yapıyı etkileyen yükler belirlenmiş, bu yüklere dayanıklı taşıyıcı sistemler yapı malzeme ve türlerine göre sınıflandırılmıştır ve örneklerle desteklenmiştir. Sonuçta, yüksek binayı etkileyen dominant yükün rüzgar yükü olduğu, deprem yükünün ise ikincil bir düzeyde etkili olduğu anlaşılmıştır. Yüksek yapının taşıyıcı sistem tasarımının bu bulguların bilincinde tasarlanması gerektiği, ekonomik, verimli ve optimum bir yüksek yapı taşıyıcı sistemi tasarımı için yüksek yapının, olumlu olumsuz her faktörünün bir bütünün parçası olarak düşünülmesi gerektiği ve yüksek yapının uygulanabilirliğinin, ekonomikliğinin ve verimliliğinin başarılı bir taşıyıcı sistem tasarımı sayesinde sağlandığı anlaşılmıştır.
