Doğu Marmara bölgesinde deprem riski yönetimi bağlamında yapı üretim süreçleri

Abstract

Türkiye hemen hemen tüm bölgeleriyle deprem etkisi altında olan ve dünyanın en etkin deprem kuşaklarından biri üzerinde bulunan bir ülke konumundadır. Geçmişte ülkemizde meydana gelen pek çok şiddetli depremin sonucu, büyük hasar, can ve mal kayıpları olmuştur. Son örnek ise, sonucu itibariyle belki de en acı olan 17 Ağustos Kocaeli depremidir. Bir çok vatandaşımızın ölmesine, yaralanmasına ve evsiz kalmasına yol açan bu büyük depremde, yıkılan konut sayısının fazlalığı çok büyük miktarlarda konut ve barınma ihtiyacı ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada, İzmit Bölgesinde 17 Ağustos depremi sonrası yapılan kalıcı konut organizasyonu, alt ve üst yapı itibariyle proje yönetim ve üretim süreçleri boyutunda incelenmiştir. Ayrıca kalıcı konut bölgelerinin yerleşme, bina formatlan ve konut planlamaları açısından analizi yapılarak, mimari açıdan değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı, kalıcı konut organizasyon sürecini bütünsel anlamda olumlu ve olumsuz yönleriyle değerlendirerek, bundan sonra yapılan uygulamalara bir rehber niteliğinde sonuçlar ortaya koymaktır. Çalışmanın birinci bölümü, çalışmanın hedeflerinin ortaya konması ve kapsam üzerinedir. îkinci bölümde, deprem kavramı tanımlanarak depremin oluş nedenleri ile deprem türleri açıklanmış, Türkiye ve deprem ilişkisi çerçevesinde Türkiye deprem bölgelerine yer verilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, 17 Ağustos Kocaeli depremi ve özellikleri tanımlanmış, depremin zemin ve temel mühendisliği alanında, inşaat mühendisliği alanında, politikalar ve planlama alanında değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından kalıcı konut organizasyonu öncesi yapılan işler, geçici iskan çalışmaları ve yardım hizmetleri şeklinde ele alınmıştır. Beşinci bölümde, kalıcı konut organizasyon süreci alt ve üst yapı olarak iki farklı açıdan incelenmiştir. Bu iki süreç dahilinde, işveren pozisyonundaki kuruluşlar ile konutların yapımında görev alan müşavirlik-mühendislik-kontrollük hizmetlerini yürüten firmalar ve müteahhit firmaların görev ve rol tanımlamalarına değinilmiştir. Örnek inceleme olarak Yüksel Proje müşavirlik hizmeti ele alınmış ve Kocaeli Merkez 3. Grup kalıcı konut inşaatlarına ait genel notlar tanımlanmıştır. Çalışmanın altıncı bölümünde, kalıcı konut organizasyon süreci idari, hukuki ve ekonomik olmak üzere üç alanda modelize edilerek değerlendirilmiş ve sorunlar ortaya konmuştur. Sonuçlar bölümünde ise tüm bölümlerden çıkarılan sonuçlar ve öneriler sunulmuştur.