Akdeniz'e kıyısı bulunan tarihi özelliği olan yerleşmelerde turizmin etkilerinin değerlendirilmesi

Abstract

Kaynağını bir yerin kendine ait farklı özelliklerinden alan turizm, o yerin yalnızca ekonomik gelişimini etkilemekle kalmamakta aynı zamanda sahip olduğu fiziksel ve sosyal çevresi üzerinde de olumlu ve olumsuz etkilerini göstermektedir. Fakat, turizm çoğu zaman çevre üzerinde geri dönüşümü mümkün olmayan etkiler bırakmaktadır. Tarihi ve özelliği olan yerleşmelerde turizmden olumsuz etkilenen çevrelerdir. Bu araştırmanın çerçevesini oluşturan Akdeniz kıyısında yer alan tarihi ve özelliği olan yerleşmelerde, ? yerleşmelerin yapılanma özelliklerinin turizm ile ilişkisi araştırılmış, ? turizmin olumsuz etkilerini anlamak için örnek seçilen yerleşmelerde analizler yapılmış, ? turizmden kaynaklanan problemlerin önlenmesi, kıyı kültürünün korunabilmesi ve üzerinde çalışılması gereken çevresel elemanlar ve bu elemanların turizm amaçlı değerlendirilebilmesi için öneriler belirlenmiştir. Birinci bölümde tezin konusu, amaçları ve yöntemi tanımlanarak kuramsal temel oluşturulmuştur. Akdeniz'e kıyısı bulunan tarihi ve özelliği olan yerleşmelerin turizm etkinliği ile değerlendirilebilmesi için bazı önerilere ulaşılması planlanan araştırmada, bu tür yerleşmelerin anlaşılabilirliğinin sağlanmasının önemli olduğu düşünüldüğünden ikinci bölümde tezin çerçevesi Akdeniz ile sınırlı çizilmiştir. Bu bölümde Akdeniz'in konumu, fiziksel özellikleri, geçirdiği tarihsel ve turizm gelişim süreçleri, yerleşmeler ve bu yerleşmelerin çevre çevresel elemanları hakkında bilgi verilmiştir. Araştırmanın üçüncü bölümünde turizmin yerleşmelerin çevresel elemanları üzerinde yarattığı olumlu ve olumsuz etkilerine değinilmiş, fiziksel ve sosyal çevre üzerindeki etkilerini inceleyebilmek ve değerlendirmelerin yapılabilmesi için dördüncü bölümde üç çalışma alanı belirlenmiştir. Dördüncü bölüm örnek alanların seçilme kriterleri ile başlamakta Girne tarihi liman ve çevresi, Antalya İçkale bölümü ve Alanya Hisariçi Mahallesi 'nin turizm kapsamında fiziksel ve sosyal çevre başlıklarında incelendiği altbölümleri içermektedir. Doğal çevre verilerinden iklim ile topografya yapılı çevreyi oluşturan fiziksel yapı ile ilişkilendirildiğinden fiziksel çevre başlığı altında ele alınmıştır. Sosyal çevre, yerleşmenin nüfus yapısı, hayatı düzenleyen yerel ekonomik modelin gerektirdiği bina ve yerleşme ölçeğinin incelenmesi ve yöre halkının girişimci olarak turizm modelinde yer alması olarak ele alınırken, fiziksel çevre, yerleşmenin doğal yapısı, yerleşmenin yapılaşma özellikleri, imaj öğeleri ve işlevsel yapıda değişim başlıklarıyla incelenmiştir. İncelenen alanlarda fiziksel ve sosyal yapıya ait bilgilerin elde edilebilmesi için alan içinde işyeri bulunan işletmecilere ve yerel halka yönelik anket soruları hazırlanmış ve uygulanmıştır. Beşinci bölümünde alan çalışmaları ışığında Akdeniz'e kıyısı bulunan tarihi ve özelliği olan yerleşmelerde turizmin etkileri değerlendirilmiştir. İncelemeleri yapılan üç yerleşme sahip oldukları yerleşmelerin biçimsel özellikleri, doğal çevre-yapılı çevreyi oluşturan fiziksel yapı- yapılı çevreyi oluşturan işlevler ana başlıkları altında değerlendirilmiştir. Ayrıca bu bölümde yapılan bazı değerlendirmeler, Rodos Kalesi ve araştırmanın konusu ile ilgili diğer yerleşmelerde edinilen gözlemlerle sınanmış, karşılaştırmaları yapılmıştır. Araştırmanın sonunda Akdeniz kıyısında bulunan tarihi ve özelliği olan yerleşmelerin özelliğini korumaları için üzerinde çalışılması gereken çevresel elemanları ve bu elemanların turizmin olumsuz etkilerinden korunarak değerlendirilebilmesi için öneriler sunulmuştur.